TRUNG BỘ KINH - BÀI KINH SỐ 59
Nhiều cảm thọ
I. TOÁT YẾU
Bahuvedaniya Sutta - The many kinds of Feeling.
After resolving a disagreement about the classification of feelings, the Buddha enumerates the different kinds of pleasure and joy that beings can experience.
Kinh Nhiều cảm thọ.
Sau khi giải quyết một bất đồng về phân loại các cảm thọ, Phật kể ra các loại lạc và hỉ mà hữu tình có thể cảm thọ.
II. TÓM TẮT
Thợ mộc Pancakanga một cư sĩ, cãi nhau với tỳ kheo Ưu đà di. Thợ mộc bảo chỉ có hai thọ là lạc và khổ. Tỳ kheo bảo có ba thọ là lạc, khổ, và không lạc không khổ. Thợ mộc cãi loại thọ thứ ba ấy cũng thuộc về lạc, như cảm thọ không khổ không lạc ở thiền thứ tư. Hai bên không ai chịu ai. Tôn giả A nan chứng kiến cuộc đàm thoại, về thuật lại với Phật.
Phật dạy, có khi Ngài giảng hai thọ có khi Ngài giảng ba thọ có khi Ngài giảng 5 thọ, 6 thọ, 18 thọ, 36 thọ, 108 thọ, … tùy từng pháp môn. Người biết vậy sẽ không cãi nhau, mà sống hòa hợp.
Rồi Phật giảng có nhiều cấp bực lạc thọ: Thấp nhất, dục lạc là khoái cảm do năm giác quan đem lại khi tiếp xúc với năm đối tượng vật chất.
Kế đến là hỷ lạc sơ thiền, rồi nhị thiền, tam, tứ thiền, Không vô biên, Thức vô biên, Vô sở hữu xứ, Phi tưởng phi phi tưởng xứ, và cuối cùng Diệt thọ tưởng định. Càng lên cao lạc thọ càng tinh tế; nên Phật không chấp nhận xem một lạc thọ nào trong đó là thù thắng nhất.
III. CHÚ GIẢI
1. Thợ mộc của vua Ba tư nặc xứ Kosala là 1 tín đồ thuần thành của Phật. Ông ta còn xuất hiện trong kinh 178 và 127.
2. Hai thọ là thân thọ và tâm thọ, hoặc 2 loại thọ mà thợ mộc nói gồm khổ thọ và lạc thọ ( bao gồm cả thiền lạc tối thắng ) thì ít phổ thông.
Ba thọ là 3 loại cảm giác được Ưu Ðà Di đề cập: khổ, lạc, và bất khổ bất lạc.
Năm thọ là thân lạc, tâm hỷ, thân khổ, tâm ưu, và xả.
Sáu thọ là những cảm thọ do xúc sinh qua 6 giác quan.
18 thọ là căn trần tiếp xúc sinh ra 6 loại hỷ, 6 loại ưu và 6 loại xả (xem kinh 137).
36 loại thọ là 6 hỷ, 6 ưu, và 6 xả, mỗi loại gồm hai, là hỷ ưu xả thuộc đời sống tại gia hay hỷ ưu xả trong đời sống xuất gia (xem kinh 137).
108 loại thọ là 36 loại thọ đã nói, phối hợp với ba thì quá khứ, hiện tại, và vị lai.
3. Luận giải nêu lên rằng khi nói về cảm thọ không khổ không lạc của tứ thiền là 1 loại lạc thọ, đức Phật đã ngầm chấp nhận quan điểm của thợ mộc đưa ra.
4. Cả hai loại lạc được cảm thấy và không được cảm thấy; loại không được cảm thấy tức là lạc liên hệ đến sự chứng đắc diệt định. Ðức Như Lai mô tả cả 2 là lạc thọ với ý nghĩa chúng không có khổ.
IV. PHÁP SỐ
Hai thọ, ba thọ, năm dục trưởng dưỡng, năm căn, năm trần, sáu thọ, chín định thứ đệ, 18 thọ, 36 thọ, 108 thọ.
V. KỆ TỤNG
Thợ mộc tên Ngũ phần
Ðến nơi Ưu đà di
Tỳ kheo đệ tử Phật
Hỏi có bao nhiêu thọ.
- Thế tôn thuyết ba thọ
Lạc thọ và khổ thọ
Cùng bất khổ bất lạc
Chính tôi đã được nghe.
- Tôn giả Ưu đà di
Thế tôn thuyết hai thọ
Còn bất khổ bất lạc
Là thiền lạc tối cao.
- Thế tôn thuyết ba thọ
Không phải thuyết hai thọ.
Tỳ kheo và thợ mộc
Không ai chịu nghe ai.
Chứng kiến cuộc luận đàm
A nan về bạch Phật
Phật dạy: "Tùy pháp môn
Ta nói hai, ba thọ.
Ta cũng giảng năm thọ
Sáu thọ, mười tám thọ,
Băm sáu, trăm linh tám…
Tùy theo mỗi pháp môn.
Những điều đã trình bày
Ai không khéo lĩnh hội
Tranh chấp sẽ xảy ra
Bằng binh khí miệng lưỡi.
Hỉ lạc do năm dục
Sắc thanh hương vị xúc
Ðược gọi là dục lạc
Chưa phải tối thắng lạc.
Vì còn có hỉ lạc
Do ly dục sinh ra
Do ly bất thiệt pháp
Khi chứng trú sơ thiền
Lạc này hơn dục lạc
Nhưng cũng chưa thù thắng
Bằng hỷ lạc nhị thiền
Ðịnh sanh, không tầm tứ
Tam thiền vi diệu hơn
Với xả niệm lạc trú
Tứ thiền càng vi diệu
Xả niệm thanh tịnh lạc.
Khi vượt qua sắc tưởng
Trừ các chướng ngại tưởng
Chứng Không vô biên xứ
Lạc càng thù thắng hơn.
Lên đến Thức vô biên
Rồi Vô sở hữu xứ
Phi tưởng, phi phi tưởng
Lạc càng thêm tinh vi
Tột cùng, Diệt tận định
Dù không còn lạc thọ
Cũng được gọi là lạc
Với nghĩa không còn khổ
Những ai khéo lĩnh hội
Pháp được giảng nhiều cách
Sẽ lìa được tranh cãi
Sống hòa hợp an vui."
-ooOoo-
Trích nguồn: Giáo trình do Ni sư Thích Nữ Trí Hải biên soạn,
y cứ theo bản dịch của Hòa thượng Thích Minh Châu,
với phần Anh ngữ của Hòa thượng Nanamoli
Xem đầy đủ bài kinh: Nhiều Cảm Thọ
Namo Tassa Bhagavato Arahato Sammãsambuddhassa !
Trả lờiXóaNamo Tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa!
Xóa