Giới thiệu Tiểu Bộ Kinh
(Khuddaka Nikàya)
Giáo sư Trần Phương Lan
Tiểu Bộ kinh có nhan đề "Tiểu Bộ", nhưng lại chứa đựng
số lượng kinh lớn nhất trong năm bộ Nikàya là 15 tập, so với Trường Bộ (3 tập),
Trung Bộ (3 tập), Tương Ưng Bộ (5 tập) và Tăng Chi Bộ (3 tập). Chữ
"Tiểu" ở đây, theo các vị luận sư, muốn chỉ tính cách hỗn hợp nhiều
đề tài được diễn tả bằng nhiều thể văn khác nhau, từ các kinh kệ ngắn gọn do
Ðức Phật thuyết giảng, các tiền thân Ðức Phật với hàng ngàn bài kệ do các vị Tỳ
kheo cảm tác, tiểu sử các Ðức Phật, các vị A la hán, sự tích Thiên cung, Ngạ
quỷ do chư vị kết tập kinh điển biên soạn..., đến các luận thư phân tích giáo
lý mở đầu cho văn học A Tì Ðàm (Abhidhamma) của Luận tạng về sau. Tóm lại Tiểu
Bộ kinh là một hợp tuyển đa diện gồm 15 tập theo thứ tự như sau:
1) Khuddaka Pàtha (Tiểu tụng):
gồm 9 kinh và kệ ngắn gọn do Ðức Phật thuyết về Tam quy, Thập giới, Các điềm
lành, Phật bảo, Lòng từ v.v. cho các đệ tử mới học đạo.
2) Dhammapada (Pháp cú):
gồm 423 bài kệ do Ðức Phật thuyết được sắp theo các chủ đề trong 26 phẩm, là
tập kinh phổ biến nhất trong các nước theo đạo Phật Nam truyền vì tính cách cô
đọng phần cốt tủy của giáo lý qua các bài kệ ngắn gọn làm nền tảng của nếp sống
đạo, từ đó nhiều bộ kinh lớn được phát triển về sau.
3) Udàna (Cảm hứng ngữ, Phật tự thuyết):
gồm 80 chuyện gợi niềm cảm hứng để Ðức Phật phát biểu những vấn đề hoan hỉ có
tính cách giáo dục và khích lệ hội chúng, được chia làm 8 phẩm.
4) Itivuttaka (Phật thuyết như vậy):
gồm 112 kinh chia ra 4 chương theo lối văn xuôi pha lẫn thơ kệ. Tập này cũng
trích dẫn những cảm hứng ngữ trang nghiêm của Ðức Phật nhưng bắt đầu bằng câu
"Ðây là điều được Ðức Thế Tôn thuyết và tôi nghe như vậy".
5) Suttanipàta (Kinh tập):
gồm 71 kinh trong 5 chương viết theo thể kệ, miêu tả hoàn cảnh xã hội cổ Ấn Ðộ
và bàn luận những lời dạy đầy tính cách triết học và đạo đức của Ðức Phật, cùng
lý tưởng trong nếp sống thanh tịnh của các Tỳ kheo.
6) Vimanavatthu (Chuyện Thiên cung):
gồm 85 chuyện chia ra 7 chương, miêu tả mọi cảnh huy hoàng của các lâu đài Thiên
giới ở đời sau dành cho những người sống theo chánh đạo và làm thiện sự ở đời
này.
7) Petavatthu (Chuyện Ngạ quỷ):
gồm 51 chuyện trong 4 chương miêu tả cảnh giới khổ đau của các loài quỷ do ác
nghiệp của chúng tạo ra ở đời này. Cả hai tập chuyện Thiên cung và Ngạ quỷ này
nhằm nói lên tương quan giữa Nghiệp và Quả, cùng khích lệ sự tu tập của giới
tại gia.
8) Theragàthà (Trưởng lão Tăng kệ):
gồm 1,360 bài thơ kệ do 264 vị Tỷ kheo cảm tác từ đời sống tu tập của chư vị.
9) Therigàthà (Trưởng lão Ni kệ):
gồm 524 bài kệ do 73 Tỷ kheo ni cảm tác. Cả hai tập thi kệ Theragàthà và
Therigàthà được đánh giá là những tác phẩm đẹp nhất trong văn học Ấn Ðộ vì tính
cách mang nặng tình người hòa lẫn thiền vị của các đệ tử Phật. Ðây là những
khúc hoan ca phản ánh đời sống thanh tịnh của những người tầm cầu giải thoát
giác ngộ, chân hạnh phúc.
10) Jàtaka (Bổn sanh hay Chuyện tiền thân Ðức
Phật): gồm 547 chuyện ngắn và dài theo thể văn xuôi xen kẽ thi kệ trong
22 chương, theo thứ tự các bài kệ tăng dần từ chương một với một bài kệ cho đến
chương 22, chấm dứt với tiền thân Vessantara nổi tiếng qua cả ngàn bài kệ. Các
chuyện tiền thân có mục đích tạo niềm tin vào đạo pháp trong mọi tầng lớp xã
hội từ vua chúa, Bà la môn cho đến các giới bình dân cùng khổ. Ðối với các học
giả, các chuyện tiền thân có tầm quan trọng lịch sử vì chúng được xây dựng
trong khung cảnh Ấn Ðộ cổ đại.
11) Nidesa (Nghĩa tích):
là một luận thư trình bày sự phân tích bình giải các vấn đề giáo lý của tập
kinh Sutta Nipata. Sách này gồm hai phần: Ðại nghĩa tích và Tiểu nghĩa tích.
12) Patisambhidàmagga (Vô ngại giải đạo):
một luận thư trình bày các vấn đề phân tích giáo lý theo hình thức hỏi đáp như
trong bộ A Tì Ðàm. Hai tập kinh này được đánh giá là các tác phẩm tiền phong
của văn học A Tì Ðàm và được xem là do Tôn giả Sariputta (Xá Lợi Phất) thuyết
giảng và bình luận 32 vấn đề giáo lý trong 3 phẩm.
13) Apadana (Sự nghiệp anh hùng):
kể theo thể thơ kệ cuộc đời Ðức Phật và các Thánh đệ tử của Ngài. Tập kinh gồm
4 phần: cuộc đời Ðức Phật Gotama (Thích Ca), 41 vị Ðộc giác Phật, và 559 vị Tỷ
kheo và Tỷ kheo ni đã trải qua những cuộc chiến đấu anh hùng cao thượng để đạt
cứu cánh giải thoát giác ngộ.
14) Buddhavamsa (Phật sử):
tập kinh theo thể thơ kệ nói về sự tích 24 vị cổ Phật từ Ðức Phật Dipankara
(Nhiên Ðăng) đến Ðức Phật Kassapa (Ca Diếp) và phương cách các Ðức Phật chuyển
Pháp luân. Tất cả đều do Ðức Phật Gotama kể lại từ khi Ngài còn là Bồ tát được
Ðức Phật Dipankara thọ ký cho đến khi Ngài diệt độ trong Niết bàn Vô dư y.
15) Cariyà Pitaka (Sở hạnh tạng):
gồm 35 chuyện tiền thân Ðức Phật được kể theo lời thỉnh cầu của Tôn giả
Sariputta, với mục đích nêu rõ ý chí tầm cầu giải thoát với nỗ lực cao độ và sự
hy sinh vô thượng mà Bồ tát đã thực hiện qua mười công hạnh Ba la mật (viên
mãn) của Ngài.
Nhận xét
Đăng nhận xét